Tóm tắt khả năng cải thiện nghịch cảnh của Nassim Nicholas Taleb

Khả năng cải thiện nghịch cảnh tiết lộ cách một số hệ thống phát triển mạnh mẽ từ những cú sốc, biến động và sự không chắc chắn. Cuốn sách cũng tiết lộ cách bạn có thể tự mình điều chỉnh các đặc điểm có khả năng cải thiện nghịch cảnh để phát triển trong một thế giới không chắc chắn và hỗn loạn.

Hầu hết các cuốn sách self-help, khi bạn chia nhỏ chúng thành thông điệp cốt lõi, đều viết về những thông điệp bình thường . Nếu bạn đọc một cuốn sách như “Bắt đầu với câu hỏi tại sao”, ban đầu bạn sẽ ngạc nhiên, nhưng khi đã nắm được ý tưởng cốt lõi, bạn sẽ thấy: “Tất nhiên rồi. Nhìn lại thì nó hoàn toàn có lý.”

Khả năng cải thiện nghịch cảnh không  như vậy. Sách không viết về bất cứ điều gì bạn từng nghe trước đây. Chỉ riêng ý tưởng thôi đã khiến bạn khó hiểu đến mức thực sự phải mất một thời gian để thấm nhuần.

Tác giả, Nassim Nicholas Taleb , là một nhà thống kê và nghiên cứu các vấn đề về tính ngẫu nhiên và tính không chắc chắn. Ông kết luận rằng một số hệ thống phát triển mạnh khi gặp phải những cú sốc và khủng hoảng, mà không bị sụp đổ dưới áp lực của chúng.

Dưới đây là 3 bài học sẽ cho bạn thấy ý nghĩa của việc chống chịu:

•        Vật dễ vỡ sẽ bị hỏng dưới áp lực, trong khi vật chống chịu sẽ trở nên tốt hơn từ đó.

•        Để một hệ thống có khả năng chống chịu, phần lớn các bộ phận của nó phải dễ vỡ.

•        Hệ thống chống chịu hoạt động  được vì chúng xây dựng thêm khả năng khi bị đặt dưới áp lực.

Đừng lo lắng về sự bất định, cùng đọc tiếp nhé!

    Bài học 1: Vật dễ vỡ sẽ bị hỏng dưới áp lực, trong khi vật chống chịu sẽ trở nên tốt hơn từ đó. 

Tất cả chúng ta đều biết nhãn trên các hộp có kính bên trong có dòng chữ “Dễ vỡ - xử lý cẩn thận” và tất cả chúng ta đều đã thấy nhiều cảnh trong một bộ phim mà ai đó ném một gói hàng như vậy, dẫn đến tiếng kính vỡ. Bạn biết rằng những thứ dễ vỡ sẽ vỡ khi bạn ném chúng đi – sự biến động không mang lại lợi ích gì cho chúng.

Chúng ta có thể nói về thứ gì đó chắc chắn hoặc bền bỉ, nhưng điều đó thực sự chỉ có nghĩa là nó có thể chống va đập và áp lực tốt hơn những món đồ dễ vỡ – nhưng nó không được hưởng lợi gì từ chúng.

Bạn vẫn sẽ dán nhãn những chiếc hộp mà bạn gửi những thứ chắc chắn là “Xin nhẹ tay”, chứ không phải “Tùy ý xử lý”.

Nassim Taleb đã giải quyết vấn đề nan giải này bằng cách cho chúng ta một từ để miêu tả điều chúng ta đang tìm kiếm:  khả năng cải thiện nghịch cảnh.

Nó mô tả những thứ được hưởng lợi từ cú sốc và phát triển mạnh trong môi trường đầy biến động, bởi vì khi chúng bị va chạm và chịu áp lực, chúng sẽ trở nên tốt hơn chứ không tệ hơn .

Bạn có thể nghĩ ra một ví dụ không?

Đây là một ví dụ: Khi Hercules chiến đấu với Hydra , mỗi lần anh ta chặt một cái đầu của cô ấy, hai cái đầu sẽ mọc lại.

Vì vậy, mỗi khi con thú bị tổn thương, nó thực sự trở nên mạnh mẽ hơn. Đó là một ví dụ về khả năng cải thiện nghịch cảnh.

Bài học 2: Một hệ thống cải thiện nghịch cảnh thường bao gồm nhiều bộ phận dễ vỡ.

Có khá nhiều ví dụ điển hình về các hệ thống cải thiện nghịch cảnh, một ví dụ là quá trình tiến hóa.

Bản thân sự tiến hóa có khả năng cải thiện nghịch cảnh một cách đáng kinh ngạc – chúng ta đã tiến hóa từ tổ tiên dựa trên những đặc điểm và đặc điểm di truyền đã giúp chúng ta tồn tại và thành công nhiều nhất.

Tuy nhiên, điều đó cũng có nghĩa là nhiều người trước chúng ta đã phải chết.

Bất kỳ mẫu vật riêng lẻ nào của một loài thường rất mỏng manh - mọi con người hoặc động vật đều có thể chết.

Tuy nhiên, vì hệ thống có thể sử dụng sự sống và cái chết làm dấu hiệu cho sự thành công và thất bại, nên bản thân sự tiến hóa của các loài có khả năng cải thiện nghịch cảnh .

 Một ví dụ là  bàn tay của chúng ta không phải lúc nào cũng được cấu tạo để xử lý các công cụ tốt như hiện nay. Thông qua quá trình tiến hóa, rõ ràng là bàn tay của chúng ta càng tiến bộ thì chúng ta càng có thể tồn tại lâu hơn, vì vậy cuối cùng mã di truyền của chúng ta đã biến đổi để tạo ra bàn tay vô cùng tinh tế mà tất cả chúng ta có ngày nay.

 Vì vậy để một hệ thống có khả năng cải thiện nghịch cảnh hoạt động, các bộ phận riêng lẻ của nó phải mỏng manh, bởi vì sự thành công và thất bại của những bộ phận này đóng vai trò là phản hồi quan trọng đối với toàn bộ hệ thống và cho phép nó trở nên tốt hơn trong những hoàn cảnh hỗn loạn.

 Bài học 3: Hệ thống chống chịu hoạt động được vì chúng xây dựng thêm khả năng khi bị đặt dưới áp lực.

 Nhưng chính xác thì điều đó xảy ra như thế nào? Tại sao khả năng cải thiện nghịch cảnh lại có tác dụng?

Trên thực tế, bạn gặp phải tình trạng này khá thường xuyên nếu bạn tập thể dục thường xuyên.

Khi bạn đến phòng tập thể dục và nâng những quả tạ thật nặng, và khi bạn cảm thấy đau nhức, bạn tiếp tục tập thêm một lần nữa - đó là lúc sự phát triển xảy ra.

Những phần mỏng manh, mô trong cơ bắp của bạn bị phá vỡ –  sẽ được báo cáo cho hệ thống.

Để đảm bảo thành công trong tương lai, cơ thể bạn hiện đang bù đắp quá mức cho cú sốc này, bằng cách xây dựng thêm khả năng để xử lý những cú sốc lớn hơn tốt hơn.

Qua đêm, khi bạn ngủ và hồi phục, cơ bắp của bạn sẽ được xây dựng lại và bây giờ chúng khỏe hơn trước một chút.

Thông thường, cơ thể con người hoạt động cực kỳ hiệu quả và không muốn bất kỳ năng lực dư thừa nào “nằm lung tung”. Nhưng trong trường hợp có khả năng cải thiện nghịch cảnh, cơ thể bạn xây dựng nguồn dự phòng để chuẩn bị cho những tình huống cực đoan và khẩn cấp trong tương lai.

Đó là cách mà tự nhiên chuẩn bị cho cơ thể bạn trước những áp lực lớn hơn nữa và chính việc xây dựng năng lực bổ sung này là cốt lõi giải thích tại sao khả năng cải thiện nghịch cảnh lại hữu ích đến vậy để phát triển trong những tình huống nguy cấp.

Khả năng cải thiện nghịch cảnh nên là tài liệu bắt buộc phải đọc đối với tất cả các nhà hoạch định chính sách và ngân hàng đầu tư. Bản thân Nassim Taleb cũng là một nhà giao dịch và anh đã học được nhiều bài học từ cuốn sách này khi giao dịch trên các thị trường tiền tệ có nhiều biến động.

Tôi chỉ mới sơ lược qua ba bài học ở đây, nhưng nghĩ rằng sẽ hữu ích nhất nếu bạn hiểu được khả năng cải thiện nghịch cảnh có ý nghĩa như thế nào ngay từ đầu.